Ο επικούρειος φιλόσοφος Πολύστρατος

Ο Πολύστρατος ήταν μαθητής του Επίκουρου. Ανέλαβε ως καθηγεμόνας τον Κήπο μετά τον Έρμαρχο. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο γι’ αυτόν. Από τα έργα του, σώζονται μόνο όσα βρέθηκαν στην βίλα των παπύρων στο Herkulaneum και είναι τα εξής:
α) Μερικά αποσπάσματα από το περίφημο βιβλίο του "Περί αλόγου καταφρονήσεως", και
β) ίχνη από το βιβλίο του «Περί Φιλοσοφίας». (P.Herc. 336/1150)

Απόσπασμα από το έργο "Περί αλόγου καταφρονήσεως".

“Φυσιολογήσαντας δ’ ορθώς περί πάντων τούτων μόνως έστι [τ]ην αλήθειαν συνιδείν. Και γαρ τα δυνατά και αδύνατα, είτε κατά ουσίαν ε[ιτε κα]τα δ[ύν]αμιν ή [ενε]ργειαν [ην]τιναούν, ούτως μόνως έστιν κατ[α]νοήσαι και τα μέχρ[ι π]οσού δυνατά ή μη [δυ]νατά υ[πά]ρχειν ή ποιεί[ν] τι ή μ[ή πο]ιείν και τα ψευ[δή των] κατά τους μύθ[ους ή τα]ς των πολλ[ών] δόξ[ας παραδ]εδομένων ή και [κε]ν[ώς κ]ατά ονδήπο[τε] π[αρ]αδεδομ[ένων…] * * * π[ά]ντα φόβ[ο]ν ή πάσα υποψίαν μ[ά]τα[ι]ον αφαιρεί. Ωσαύτω[ς δ]ε και τα λοιπά ψυχής πάθη πανθ’ όσα παρά κενάς και ψευδείς δόξας εγγ[ί]νεται. Και μόνη τον ελεύθερον βίον παρασκευάζει θαρρήσασης της διανοίας εκ πάντων των αιτιών όσα ταραχήν επιφέρει κ[εν]ώς και πάσης αγνοίας τε και απάτης και ψευδοδοξία[ς] απολυθ[είσ]ης, όπερ ην [τ]έλος [τ]ου [αρί]στου βίου. [col. 5b 9 to 7a 8]”.


Και όσοι ασχολούνται με τη φύση ορθολογικά , υπάρχει μόνο ένας τρόπος να καταλάβουν από κοινού την αλήθεια για όλα αυτά. Επειδή και τα δυνατά και τα αδύνατα είτε στην ουσία τους είτε στη δυναμική τους είτε στην ενέργειά τους μερικά ήταν ανέκαθεν έτσι, λοιπόν, ώστε έτσι μόνο κατανοούνται και εκείνα που είναι μέχρι ενός ορίου δυνατόν ή δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν ή να δημιουργούν κάτι ή να μην δημιουργούν κάτι και τα ψέματα που μας παραδίδονται στους μύθους και στις απόψεις των πολλών ή και τα κατά οποιονδήποτε τρόπο κούφια λόγια που μεταδίδονται ….. Αφαιρεί κάθε φόβο και κάθε μάταιη υποψία. Και με τον ίδιο τρόπο μεταβάλλει και τα υπόλοιπα πάθη της ψυχής, όλα όσα προκύπτουν σε κούφιες και ψευδείς απόψεις. Και ετοιμάζει αυτή η ίδια μόνη της την ελεύθερη ζωή όταν ο νους με θάρρος αντιμετωπίζει όσα απ’ όλες αυτές τις αιτίες φέρνουν ταραχή με κενό τρόπο και αφού εγκαταλείπει και κάθε άγνοια και απάτη και ψεύτικη δοξασία, το οποίο ήταν το τέλος της άριστης ζωής.

Ελεύθερη Ερμηνεία

Πολύστρατος: Περί αλόγου καταφρονήσεως = για την άμυαλη περιφρόνηση (της φύσης)

Και όσοι ασχολούνται με τη φύση ορθολογικά, υπάρχει μόνο ένας τρόπος να καταλάβουν από κοινού την αλήθεια για όλα αυτά τα φυσικά φαινόμενα. Επειδή και τα φανερά και τα άδηλα ανέκαθεν ήταν έτσι, είτε στην ουσία τους είτε στη δυναμική τους είτε στην ενέργειά τους. Διότι, έτσι μόνο κατανοούνται και εκείνα που είναι μέχρι ενός ορίου φανερά και εκείνα που δεν είναι φανερά και εκείνη η ύπαρξη ατόμων που δημιουργεί κάτι φανερό και εκείνη που δημιουργεί κάτι αφανές. Καθώς όμως τα ψέματα που περνάνε καί μέσα απ’ τους μύθους, καί μέσα από τις απόψεις των πολλών καί μέσα από τα κούφια λόγια που μεταδίδονται με οποιονδήποτε τρόπο ….. Η ασχολία με αυτά τα φυσικά φαινόμενα αφαιρεί τον κάθε φόβο και την κάθε μάταιη καχυποψία. Και με τον ίδιο τρόπο μεταβάλλει τα υπόλοιπα πάθη της ψυχής, εκείνα που προκύπτουν με κούφιες και με ψευδείς απόψεις. Και ετοιμάζει η ψυχή, από μόνη της, την ελεύθερη ζωή, όταν ο νους με θάρρος αντιμετωπίζει όλες αυτές τις αιτίες που φέρνουν με ψεύτικο τρόπο ταραχή. Αυτό το γεγονός είναι ο καταληκτικός σκοπός της ισορροπημένης ζωής, εγκαταλείποντας κάθε άγνοια, κάθε απάτη και κάθε ψεύτικη δοξασία.

απόδοση στα σύγχρονα ελληνικά, Μπάμπης Πατζόγλου

www.epicuros.gr

Οκτώβριος 2015